Op de klimaatborrel van 12 september 2024 in de Thiemeloods hebben we aandacht besteed aan hittestress
De term hittestress wordt te pas en te onpas gebruikt als er sprake is van (te) warm weer. Op het Kennisportaal Klimaatadaptie spreekt men over de definitie: Fysiologische stress gerelateerd aan warmte. Toelichting: Bij de mens kan boven 23°C PET.... Madeleen Helmer ging in op de vraag wat de meest kwetsbare groepen zijn en wat hieraan is te doen op gebied van gebied, gebouw en gedrag. Madeleen Helmer is projectleider Hitteadaptatie bij het Klimaatverbond Nederlandse gemeenten en community manager Hitte en Gezondheid bij het kennisplatform Samen Klimaatbestendig. Er waren zo’n 30 bezoekers.
Hittestress grootste risico van klimaatverandering
Het wordt steeds duidelijker dat hittestressDe term hittestress wordt te pas en te onpas gebruikt als er sprake is van (te) warm weer. Op het Kennisportaal Klimaatadaptie spreekt men over de definitie: Fysiologische stress gerelateerd aan warmte. Toelichting: Bij de mens kan boven 23°C PET... de komende jaren het grootste risico wordt van klimaatverandering. Het kan volgens het KNMI zomaar twee weken lang meer dan 40 graden worden.
In 2003 vond er in Frankrijk een hittegolf plaats, waarbij er 11.000 doden vielen. In heel Europa vielen er in dat jaar 70.000 doden als gevolg van de hitte. In 2006 was er een hittegolf in Nederland, tijdens de Vierdaagse in Nijmegen overleden er 2 personen. Dit alles leidde in 2007 tot het Nationaal Hitteplan, het plan dat door Claudia de Breij het betuttelplan werd genoemd in de Nieuwjaarsconference.
Maar tijdens de Corona epidemie in 2020 bleek al dat eenvoudige maatregelen van levensbelang konden zijn. Toen in 2019 de temperatuur boven de 40 graden uitkwam, en in 2020 de langste reeks tropische dagen plaats vond, werd duidelijk dat hitte-ervaringen de versnellers van actie zijn. Niet vanwege de toegenomen kennis, maar op het nieuws ging het elke week over de oversterfte cijfers door hitte. Hitte periodes zijn langer en heter. Het KNMI gaf aan dat er veel meer tropische en extreem warme dagen zijn:
Er kwam een betere koppeling met het KNMI ’23 scenario:
Overigens is er nog steeds geen plan voor wat te doen bij code rood (is nog niet voorgekomen).
In 2021 werd het probleem van hittestressDe term hittestress wordt te pas en te onpas gebruikt als er sprake is van (te) warm weer. Op het Kennisportaal Klimaatadaptie spreekt men over de definitie: Fysiologische stress gerelateerd aan warmte. Toelichting: Bij de mens kan boven 23°C PET... wel genoemd in het regeerakkoord van Rutte IV, maar concrete maatregelen bleven uit. Men kwam niet veel verder dan het advies ‘Blijf binnen’, terwijl bij heel veel mensen juist de woning veel te heet wordt.
Rapport ‘Klimaatrisico’s in Nederland’ van het PBL
In mei 2024 bracht het PBL (Plan Bureau voor de Leefomgeving) een rapport uit dat de belangrijke klimaatrisico’s in Nederland in het huidige klimaat in beeld brengt. Slecht-geïsoleerde woningen kunnen flink opwarmen gedurende warme perioden, terwijl goed-geïsoleerde woningen eenmaal opgewarmd de warmte niet snel kwijt kunnen. In het zuiden van Europa hebben huizen kleine ramen tegen de hitte, in het noorden van Europa hebben de huizen ook kleine ramen tegen de kou, in Nederland kennen we de ‘doorzonwoningen’, zowel in laagbouw als in galerij-flats. Mensen brengen 80-90% van de tijd binnen door, en hoog-risico groepen – zoals ouderen in verzorgingstehuizen – zitten 100% van de tijd binnen. Een groot probleem is, dat mensen in een financieel kwetsbare positie vaak niet de middelen hebben om verkoelende maatregelen te nemen.
Tekenend is dat 90% van de airco’s in de laatste 5 jaar zijn aangeschaft. Los van het energieverbruik koelen ze misschien wel het huis, maar ze warmen ook de omgeving op. In steden wereldwijd is er sprake van een hitte-eiland effect, overdag 2 graden warmer en ’s nachts zelfs 7 graden warmer dan landelijk gebied.
Hitte in de woning
In de factsheets van het onderzoek Hitte in de woning (zie ook de links onderaan deze pagina) worden aanbevelingen gedaan:
Deze maatregelen komen er op neer: overdag alles dichthouden en de zon weren, ’s nachts doorluchten zodat het huis kan afkoelen. Jan gaf aan dat je daarvoor ook de luchtkoepel kunt openzetten. Het probleem is dat veel mensen ’s nachts beneden geen raam durven open te zetten vanwege inbraakgevoeligheid. Vanuit de zaal kwam de opmerking dat het doorluchten bij balansventilatie met wtw (warmte terug winning) weinig zin heeft. Doorluchten heeft ook weinig effect als het windstil is.
In het Nationaal Isolatie Programma moet er meer aandacht komen voor de koelbehoefte in woningen en moet de wijze van isoleren daar ook rekening mee houden. Er valt ook bij coöperatiewoningen nog veel werk te verzetten, slechts zo’n 7% van die woningen beschikt over afdoende zonwering. Zie ook Koele Buurt.
Vanuit de zaal werd de opmerking gemaakt dat hittestressDe term hittestress wordt te pas en te onpas gebruikt als er sprake is van (te) warm weer. Op het Kennisportaal Klimaatadaptie spreekt men over de definitie: Fysiologische stress gerelateerd aan warmte. Toelichting: Bij de mens kan boven 23°C PET... mensen ook kwetsbaar maakt bij medicijngebruik. Door de hitte verandert het metabolisme en kan betekenen dat medicatie niet goed of anders werkt, hetgeen ook de mentale stress kan verergeren. De GGD doet regelmatig onderzoek in het kader van de gezondsheidsmonitor. Gebleken is dat ook jongeren last kunnen hebben van hitte, bij ouderen wordt dit ook wel een ‘stil probleem’ genoemd.
Gekoelde binnen plekken
Rondom hittestressDe term hittestress wordt te pas en te onpas gebruikt als er sprake is van (te) warm weer. Op het Kennisportaal Klimaatadaptie spreekt men over de definitie: Fysiologische stress gerelateerd aan warmte. Toelichting: Bij de mens kan boven 23°C PET... hanteert men het uitgangspunt dat voor iedereen een koele plek binnen 300 meter van de woning voor handen moet zijn: een koele plek in een parkje bijvoorbeeld. Bankjes moeten niet alleen in de zon staan. Bij toenemende hitte zullen dergelijke koele plekken niet meer voldoen en zouden planmatig ook gekoelde binnen plekken ter beschikking moeten zijn, zoals supermarkten of de bieb. In de corona periode werd dit vooral tegen de kou geregeld, en werden verwarmde gemeenschapshuizen opengesteld voor mensen die de hoge energierekening niet konden betalen.
In veel steden is men op jacht naar plekken om bomen te planten, omdat bomen veel vocht opnemen en weer verdampen en aldus voor koelte zorgen. Maar over het algemeen is er nog weinig oog voor de koelbehoefte. Bij operatie Steenbreek worden veel tegels verwijderd om de tuin te vergroenen, maar er komen er net zo snel weer veel tegels voor terug in andere versteende tuinen. De standaard reactie bij het aanleggen van warmtenetten, dat het implementeren van de mogelijkheid tot koelen ‘veel te duur is’. Terwijl de koelbehoefte in de nabije toekomst een grote post gaat worden op de energierekening. Net zoals dit het geval is bij de gas- en elektriciteitsvoorziening zouden de netwerkkosten van warmtenetten gesocialiseerd moeten worden.
Hieronder vind je de presentatie van Madeleen, onderaan de pagina staan een aantal links naar artikelen over HittestressDe term hittestress wordt te pas en te onpas gebruikt als er sprake is van (te) warm weer. Op het Kennisportaal Klimaatadaptie spreekt men over de definitie: Fysiologische stress gerelateerd aan warmte. Toelichting: Bij de mens kan boven 23°C PET... en Hitte in de Woning op Energiekennisbank.nl.
Links
Op de Energiekennisbank kun je lezen over hittestressDe term hittestress wordt te pas en te onpas gebruikt als er sprake is van (te) warm weer. Op het Kennisportaal Klimaatadaptie spreekt men over de definitie: Fysiologische stress gerelateerd aan warmte. Toelichting: Bij de mens kan boven 23°C PET... in stedelijk gebied en hitte in woningen:
Hittestress – (energiekennisbank.nl)
Project Hitte in de woning – (energiekennisbank.nl)
https://magazines.deltaprogramma.nl/deltanieuws/2023/05/vijf-vragen-aan-madeleen-helmer
Klimaatrisico’s in Nederland | Planbureau voor de Leefomgeving (pbl.nl)
